Ekran Kartı Nedir? Nasıl Çalışır? Ne İşe Yarar?

Ekran kartı bilgisayarın en önemli parçalarından biridir. Bilgisayarda görüntünün monitöre yansıtılmasını yani görüntü vermesini sağlayan bu parçanın özellikleri ve ne işe yaradığı hakkında tüm bilgiler yazımızda anlatılmıştır.

Bilgisayar denince en çok duyulan terimlerden biri de ekran kartlarıdır. Görüntünün monitöre yansıtılmasını sağlayan ekran kartları aynı zamanda görüntünün kalitesini de belirlemektedir.

Bilgisayar ekranındaki bir görüntünün kalitesi hem görüntü bağdaştırıcısı yani ekran kartına, hem de monitöre bağlıdır. Çünkü monitörünüz yeterince özellikli değilse, ekran kartınız ne kadar iyi olursa olsun kaliteli bir görüntü elde edilmeyecektir.

Günümüzde birçok farklı tipte üretilen ekran kartları, özelliklerine göre farklı video modları sunmaktadır. Monitörler görüntüleri göstermek için analog sinyaller kullanırlar. Ekran kartları ise ekrana gidecek olan görüntünün dijital bilgisini alır, kendi belleğinde depolamak suretiyle analog sinyallere çevirir ve ekrana yansıtır. Ekran kartlarının kendinde olan belleği sayesinde, bilgisayar görüntüleri depolamak zorunda kalmaz. Ekran kartlarının bu işlevsel yapısı aynı oranda güce ihtiyacı olduğunu da göstermektedir. Özellikle yüksek performanslı ekran kartları büyük ölçüde güç tüketmektedir.

Ekran Kartı Nedir?

Bilgisayarlarda herhangi bir işlem yapılırken, yapılan işlemi bilgisayarın ekranında görmek mümkündür. Elde edilen işlemlerin sonuçlarının alındığı ortam veya cihazlara çıkış ünitesine ekran kartı denilmektedir. Ekran kartı, diğer bir adıyla grafik kartları, bilgisayar monitöründeki her türlü yazı, grafik, resim, film gibi şekillerin oluşturulmasında işlemci ile monitör arasında görev yapan adaptörlerdir. Monitörlerde görülen her türlü çıkışlar ekran kartından gelen bilgilerdir. Daha farklı olarak, ekranda oluşacak görüntü; işlemci ile monitör arasında bir ara birim olan ekran kartı tarafından toplanıp, bilgisayarın oluşturduğu bilgiler, ekran kartı tarafından monitöre video sinyali olarak gönderilmektedir.

Ekran kartları farklı çeşitlerde ve kalitelerde üretildiklerinden, bu kartlarla ilgili standartlar geliştirilmiştir. Bunlar; MDA (monochrome display adapter); Bilgisayar ekranında sadece harfleri, sayıları, özel karakterleri ve ASCII karakter özel grafik simgelerini görebilir. CGA(colar graphics adapter); İlk renkli ekran kartıdır. 16 renk gösterir, yazı, grafik ve renk olmak üzere üç ayrı modda çalışır. Şu anda kullanılmamaktadır. Hercules mono graphics; Tek renkli olmasına rağmen renkleri grinin tonlarıyla gösterilmekte ve grafikleri de desteklemektedir. 720×348 piksellik çözünürlüğü ile CGA’dan daha iyi bir görüntü sunmaktadır. Bu ekran kartı da şuanda kullanılmamaktadır. Günümüzde kullanılan ekran kartları grafik standardı VGA kartıdır. VGA bütün görüntü modlarıyla uyumlu olarak çalışmaktadır. Sayısal sinyalleri analog sinyallere dönüştürme yoluyla diğer kartlardan ayrılır. 64 bit veri yolu üzerinde 8 byte ve daha üzeri VRAM kullanan çok hızlı ekran kartıdır. VGA ekran kartıyla birlikte renkli monitörlerle kullanılmaya başlanmıştır.

Ekran Kartı Nasıl Çalışır?

Ekran kartlarının hepsinin farklı özellikleri bulunur. Fakat buna karşın 3 temel özelliğe sahiptirler. Bunlar; Video Chip; ekranın yansıtması gereken görüntüleri oluşturacak olan sinyalleri üretir. RAM; Ekrana gönderilen görüntü bilgilerinin saklandığı bölümdür. Erişimin mümkün olduğunca hızlı olması gerekir. RAMDAC; Grafik işlemcisinde işlenen ve video belleğine aktarılan bilgiler monitöre gönderilemez. Bunun nedeni bu sinyallerin dijital olmasıdır. Bu sinyallerin monitörlerin kabul edebileceği analog RGB sinyallere dönüştürülmesi gerekir. Bu görevi de grafik kartındaki RAMDAC ünitesi yapmaktadır. Bu üç bileşenin teknolojilerine göre performans gösterirler ve bilgisayar işlemcisine büyük oranda yardımcı olurlar. Ekran kartları PCI ya da AGP veri yolunu kullanmaktadırlar. CPU’dan aldıkları verileri çok hızlı bir şekilde ekrana yansıtırlar. Bu da CPU’nun rahatlamasına yol açmaktadır. Ekran kartının gücü ve hafızası ekrana yansıtılan görüntünün hızını ve kalitesini belirler. Yukarıda bahsedilen 3 unsur grafik kalitesinde büyük önem taşımaktadır.

Konunun daha iyi anlaşılması için, bilgisayarda bulunan işlemci bir yazılımı ya da bu yazılımın gerektirdiği grafik ve resimlerin bilgilerini ekran kartına bir kablo aracılığı ile gönderir. Ekran kartı bu bilgileri kullanarak resmin ekranda hangi piksel boyutunda gözükeceğine karar verir. İşlemci bilgileri ekran kartına kendi hafızasında depolaması için gönderir. Daha sonra geometrik bilgiler ve komutlar ile ön belleğe gönderilir. Burada gölgelendirme adı verilen işlem uygulanır. Bu işlem sayesinde ön belleğe gönderilen bilgiler kullanılarak şeklin gerçeklik ve boyut kazanması sağlanır.

Ekran Kartı Ne İş Yarar?

Ekran kartı ana kart üstüne AGP ve PCI express slotlarına bağlanır. Bu portlar daha hızlı veri transferi yapabilmektedir. Ekran kartı üzerinde işlemleri yapan bir GPU (Grafik İşleme Ünitesi) ve bu işlemci ile birlikte çalışan ekran kartı belleği bulunur. Kart üzerindeki işlemlerin daha hızlı gerçekleşmesi için ekran kartı bellekleri ekran kartı üstüne takılır. Böylece bilgisayar belleği kullanma gereksinimi olmadan görüntü işlemlerinin hepsi ekran kartı üstünde gerçekleşmektedir. Yani ekran kartının ana görevi diğer ara birimlerden (işlemci, harddisk, ram gibi) ana kart aracılığı ile aldığı dijital bilgileri gerekli dönüşümlerden sonra monitöre aktararak görüntü oluşmasını sağlamaktadır.

Bilgisayarlarda ekranın çalışabilmesi için bilgisayarın kasasında ya da laptopların içinde mutlaka ekran kartı olmalıdır. Bilgisayarda gerçekleştirilen her türlü yazı, grafik, resim, film gibi şekillerin oluşturulmasında işlemci ile monitör arasında görev yapan bir cihazdır.